Rus jeti Türk ekonomisinin üzerine mi düştü?

Türkiye’nin hava sahasını ihlal eden Rusya’ya ait SU-24 savaş uçağını düşürmesinin ardından iki ülke arasındaki gerilim ticari alana kayıyor. Türkiye doğalgaz ihtiyacının önemli kısmını Rusya'dan karşılıyor. İhracatta Almanya&#...

Türkiye’nin hava sahasını ihlal eden Rusya’ya ait SU-24 savaş uçağını düşürmesinin ardından iki ülke arasındaki gerilim ticari alana kayıyor.

Türkiye doğalgaz ihtiyacının önemli kısmını Rusya'dan karşılıyor. İhracatta Almanya'dan sonra en büyük ikinci pazar. Türk müteahhitlerin en fazla iş yaptığı ülke de yine Rusya.

Rusya’nın yaptırımlarıyla başlayan ekonomik krizin etkileri, ilk olarak turizme daha sonra da tüm ticari ilişkilere yansıdı.

Putin İmzası ile Türkiye'ye Karşı Özel Ekonomik Yaptırımlar

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye'ye karşı özel ekonomik önlemler alan kararnameyi imzaladı.

Uygulanmaya başlanacak 6 maddelik tedbirler “Rusya milli güvenliğini ve vatandaşlarını koruma altına alma ve Türkiye'ye yönelik belirli ekonomik yaptırımların uygulanması” başlığını taşıyor.

Kararnamenin maddeleri:

● Merkezi Türkiye bulunan ve hukuken buraya bağlı olan firma ve kuruluşların Rusya'da güvenliği ilgilendiren alanlarda faaliyet yürütmesine yasak getiriyor.

● 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren Türk vatandaşlarının Rusya'da işe alınmasına yasak getiriyor. Bu arada 31 Aralık 2015 tarihine kadar işveren ile imzalanmış sözleşmesi bulunanlar Türk işçiler çalışmaya devam edebilecek.

● Türkiye'de üretilmiş belirli ürünlere Rusya'ya giriş yasağı getiriyor. Yasağa dahil olacak ürünlerin Rusya Hükümeti tarafından daha sonra belirlenecek listede duyurulması öngörülüyor.

● Dördüncü madde, Rusya'ya taşımacılık yapan araçların sıkı kontrol ve denetim altına alınmasını öngörülüyor. Ayrıca Rusya tur operatörlerinden Türkiye'ye tur satmaktan kaçınmaları isteniyor.

● Beşinci madde, hava ulaşımını ilgilendiriyor. Buna göre iki ülke arasında sefer sayısı uçuşlar dışındaki (charter) seferlerin tamamı askıya alınıyor.

● Altınca madde, Rusya ile Türkiye arasında 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren vizesiz seyahat uygulamasının askıya alınmasını öngörüyor. Rusya'nın milli güvenliğinin koruma altına alınması için Karadeniz ve Azak denizindeki tüm limanlarda güvenliğin arttırılmasını emrediyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalanan tedbir kararnamesinin önümüzdeki günlerde Rusya Hükümeti Başbakanı Dmitriy Medvedev tarafından gerekli içerik listesiyle tamamlanması gerektiği de vurgulanıyor.

Rusya'nın önde gelen birçok tur operatörü, Türkiye’ye tur paketi satışını askıya aldı.

Rusya Başbakanı Dimitry Medvedev, olayı ‘saldırgan eylem’ olarak niteledi ve hükümete ekonomik ve insani alanda önlemler alınması yönünde talimat verdiğini açıkladı.

Medvedev, Türkiye’yle yapılan projeleri tamamen bitirebileceklerini söyledi:

“Rus hükümetinin üzerinde çalıştığı belgeler Rusya topraklarında Türk yapılar için kısıtlamalar ve yasaklar getirilmesi konusunda olacaktır. Ürün ithalatına, Türk şirketleri tarafından sağlanan işlerin ve hizmetlere kısıtlamalar ve yasaklar ve diğer kısıtlayıcı önlemler üzerine olacaktır.”

Türkiye’nin en büyük dış ticaret pazarlarından Rusya’ya yaş sebze ve meyve ile tekstil ve hazır giyim ürünleri ağırlıklı ihracatı, yıllık 5 buçuk milyar Euro’yu geçiyor.

Rus sınırında bekletilen Türk TIR'ları kilometrelerce kuyruk oluşturdu

Türkiye’den Rusya’ya gıda ihracatına ise şimdiden yaptırımlar başladı. Önce Rusya-Gürcistan sınırında Türk malı taşıyan TIR’lar sıkı denetime tabi tutulmaya sonra da geri çevrilmeye başlandı. Gürcistan’daki gümrük memurları Türk plakalı TIR’ların Rusya’ya geçmesine izin verilmediğini belirtiyor.

Rus yetkililer başta domates olmak üzere Türkiye’den ithal edilen sebze meyve ve diğer gıda ürünlerini bundan sonra İran, İsrail, Azerbaycan ve Özbekistan’dan temin edileceğini açıkladılar.

Rusya’dan Türklere Yeniden Vize Uygulaması

Rus Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, Türkiye'yle vizesiz geçişi 1 Ocak'tan itibaren askıya almaya karar verdiklerini açıkladı. Rus Bakan ayrıca, Türkiye'nin terörle savaşmaya niyetli olduğundan kuşkuları olduğunu söyledi.

Lavrov, "Ankara'nın aktiviteleri ve terörü ortadan kaldırmaya dair niyeti hakkında gittikçe daha fazla kuşkumuz oluşuyor" dedi.

Türk Turizminin En Zor Yılı

Türkiye'ye gelen yabancı ziyaretçi ilk 10 ayda yüzde 1,4 gerilerken, Rusya'yla artan gerilim bu düşüşü daha da arttıracak.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, Türkiye'ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı Ekim ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4 düşüşle 3,3 milyon kişi oldu. Böylece 33.06 milyonluk ziyaretçi sayısıyla ilk 10 ayda toplam gerileme yüzde 1,4 oldu.

Turizm gelirleri ise jeopolitik endişelerin etkisiyle üçüncü çeyrekte de düşüşünü sürdürerek geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,4 azalışla 12,3 milyar dolar oldu.

Turizm gelirleri yılın ilk çeyreğinde yüzde 1,3 artışla 4,87 milyar dolar, ikinci çeyrekte de yüzde 13,8 düşüşle 7,73 milyar dolar olmuştu.

Net turizm gelirleri 2014'te Türkiye'nin 46,5 milyar dolarlık cari açığının yüzde 53'ünü finanse etti.

Aynı verilere göre, Rusya'dan gelen turist sayısında ilk 10 ayda yüzde 19'luk bir düşüş görüldü. Böylece Türkiye'ye en çok turist gönderen ikinci olan ülke olan Rusya'dan gelen ziyaretçi sayısı 2014 yılının ilk 10 ayında 4,37 milyondan 3,54 milyona geriledi.

Salı sabahı Türk jetlerinin Suriye sınırında bir Rus uçağını düşürmesinin ardından, Rusya'nın önde gelen birçok tur operatörü, Türkiye’ye tur paketi satışını askıya aldı.

Özellikle Antalya bölgesindeki tesislerin büyük çoğunluğunu Rus turistler dolduruyordu. Dünyada Türkiye’ye en çok turist gönderen ilk üç ülkeden biri olarak bilinen Rusya, 2013 ve 2014’te Almanya’nın ardından dünyada Türkiye’ye turist gönderen ikinci ülke oldu.

Bu yılın ilk altı ayında ise, 1 milyon 454 bin Rus turist Türkiye’yi ziyaret etti. Rusya’nın Türkiye’nin turizmindeki payı ise yaklaşık yüzde 10.

Rus yetkililer, Türk turizm sektörünün Mısır’dan daha büyük kayba uğrayabileceğini belirtiyor.

Sektör temsilcilerine göre Rusya'da oluşacak açık, Avrupa pazarıyla kapatılamaz. Çünkü, Avrupa pazarı da ekonomik olarak çıkmazda. Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği Başkanı Ali Kızıldağ, ciddi tehlike içinde olduklarını söyledi.

Şirketlerin Rusya Riski

Türkiye'de özellikle taahhüt alanında faaliyet gösteren bazı şirketler açısından Rusya'daki faaliyetlerin önemli bir ağırlığı bulunuyor. Bununla birlikte cam ve diğer sanayi alanlarında da Rusya'da faaliyet gösteren Türk şirketleri de var.

Bu şirketlerin gelirleri içerisinde Rusya'dan elde edilen gelirlerin önemli bir payı bulunuyor. İşte gelirleri içerisinde Rusya'nın payı en yüksek olan Türk şirketleri…

Şirket Rusya'nın payı (%)

Akfen GYO 26,3

Anadolu Cam 23,7

Pimaş 14,4

Enka 13,6

Şişecam 11

Hürriyet 9,1

Yünsa 1,1

Gelirleri içerisinde Rusya'nın önemli payı olan Türk şirketlerinin hisseleri bugüne düşüşle başladı.

En büyük kaybı yüzde 2,5 düşüşle Enka yaşadı. Şişecam'da ise kayıp yüzde 0,6 oldu.

Rus hükümetinin internet sitesinde yer alan yazılı açıklamasında ayrıca bu nedenle Türk şirketlerinin Rusya'da pazar kaybedebilecekleri ifade edildi.

Rusya Doğalgazı Keser mi?

Türkiye ile Rusya'yı birbirine bağlayan en önemli faktör enerji. Türkiye yıllık doğalgaz ihtiyacının yarıdan fazlasını, yüzde 55'ini Rusya'dan karşılıyor. 50 milyar metreküplük doğalgaz ihtiyacının 26 milyar metreküpü Rusya'dan geliyor. Doğalgaz tüketiminin yüzde 48'i elektrik üretiminde kullanılıyor. Elektrik üretimi ve sanayi açısından da doğalgaz önemli bir kaynak.

Uçağın düşmesi sonrası en çok merak edilen konulardan biride Moskova’nın Türkiye’ye ihraç ettiği doğalgazda bir kesintiye gidip gitmeyeceği. Ancak Rus yetkililerden yapılan ilk açıklamalarda böyle bir durumun söz konusu olmadığı belirtiliyor.

Mersin-Akkuyu nükleer santral projesini de Ruslar yapıyor. Açıklamalar sonrası Rus gazının Karadeniz'in altından geçerek Türkiye'ye ulaştırılacak Türk Akımı projiesinin geleceği ise daha belirsizlik kazandı. Enerji ithalatı 25 milyar doları aşıyor .

Son Ekonomik Veriler

Türkiye'nin Rusya'ya ihracatı ise 6 milyar doları aşıyor. Bavul ticareti de önem teşkil ediyor.

Rusya'daki krizle Türkiye'ye gelen Rus turist 4.5 milyondan 3 milyona indi. Şimdi turist sayısının daha da düşebileceğinden endişe ediliyor. Rus şirketleri Türkiye turlarını iptal ediyor.

Rusya Avrupa ülkelerinden alımları durdurdu, yönünü Türkiye'ye çevirdi. Rusya, meyve-sebze ihracatında 1 milyar dolarla Türkiye için birinci pazar. Rusya'ya beyaz et ihracatı da etkilenebilir.

Tekstil sektörünün Türkiye'ye ihracatı ise 1 milyar doları aştı. Bu artışın devam edip etmeyeceği merak konusu.

En önemlisi de Rusya'daki projeler. Rusya Türk şirketlerin en çok proje üstlendiği ülke konumunda. 2014'de Rusya'da 3.9 milyar dolarlık iş yapan Türk firmalar bu yılın ilk 9 ayında 2.3 milyar dolarlık proje gerçekleştirdi.

Grafik: CNNTürk